Sabit konu Denizlerimizde hava durumu, rüzgar yön ve hızları

Meteoroloji Bilgisi (Hava Durumu)
​

Atmosfer içerisinde meydana gelen fiziksel olayları inceleyen bilim dalına meteoroloji denir. Bizler denize çıkmadan önce nasıl teknemizin özelliklerini bilmek zorundaysak genel olarak meteorolojik koşulları da bilmek zorundayız. Hava tahmini gelişen teknolojiye rağmen bir hayli zor bir iştir. Bundan dolayı birçok farklı istasyondan o anki genel hava koşullarıyla ilgili farklı yorumlar gelebilir. Bizim yapmamız gereken olası şartları değerlendirip en kötüsüne göre önlem almaktır. Çünkü her an her şey değişebileceği gibi hava koşulları da çok kısa zaman dilimlerinde çok büyük farklılıklar gösterebilir. Bizlerin hava tahmini yapabilmemiz için gerekli bilgiler; barometre, termometre, gökyüzünün görünüşü ve rüzgarın durumudur. Ayrıca sürekli açık olan telsizimiz in meteoroloji kanalından ve İnternet üzerinden sürekli bilgiler alabiliriz. Biz öncelikle atmosferi İnceleyeceğiz .

Atmosfer ve yapısı: Atmosfer dünyamızı saran renksiz ve kokusuz bir gazdır. Atmosferi oluşturan hava ℅78 azot, %21 oksijen ve %1 de diğer gazları içermektedir. Atmosferdeki hava olaylarının oluşmasının nedeni atmosfer içindeki sıcaklıkların farklı bölgelerde farklı değerlerde olmasındandır. Atmosfer içerisindeki hava akışını sağlayan rüzgarlardır. Rüzgarlar atmosfer içeresindeki basınç farklılıklarından oluşmaktadır. Basınç farklılıkları ise sıcaklık farkından meydana gelmektedir. Isınan havanın hacmi genişler, hacmi büyüyen havanın yoğunluğu azalır ve yükselir. Bunun aksine soğuyan havanın hacmi küçülür, yoğunluğu artar ve alçalır. Atmosferdeki temel hava hareketinin nedeni budur. Meteorolojik olayların yaşandığı stratosfer tabakası ekvatorda kutuplara nazaran daha yüksektir. Güneş ışınları ekvatora daha dik geldiği için buralarda ısınan hava kutuplara doğru gidip burada soğurlar ve yoğunlaşıp çökerler. Genel olarak böyle bir döngü vardır.

Rüzgarlar: Daha önce rüzgarların atmosfer içerisindeki basınç farklılıklarından meydana geldiğini söylemiştik. Yüksek basınçtan alçak basınca doğru hava hareketi olan rüzgarlar estikleri yöne göre isimlendirilir ler.



Rüzgarların hızları anemometre denilen bir cihazla ölçülür. Sıcaklık termometre, basınç ise barometre ile ölçülür. Rüzgar hız birimleri; km/saat, m/saniye ve knot’dır (deniz mili / saat). 1 Knot(deniz mili)=1852 metre dir. Sıcaklık birimi c˚ (santigrad), basınç birimi ise b (bar) dır.

Bofor (Beaufort) ölçeği denilen ölçek sayesinde bizler rüzgar şiddetini tahmin ederiz.



Denizler karalara nazaran daha geç ısınırlar ve daha geç soğurlar. Karalar ise denizlerden daha çabuk ısınıp ve daha çabuk soğurlar. Yani gündüzleri karalardan denizlere, geceleri ise denizlerden karalara olan bir hava akımı vardır. İşte bu ısı farkından dolayı oluşan rüzgârlara meltem denir. Meltemler, kıyıdan 30km içerideki bölgelerde oluşur, bölgenin diğer kısımlarında esen rüzgârlar farklı yönlerde esebilir. Deniz meltemleri karanın hızlı ısındığı basınçlı günlerde meydana gelirler. Hava, basıncın görece alçak olduğu bir bölgesel basınç alanı oluşturarak yükselir. Bu hava alçalan yüksek basınçlı havayla karşılaşınca yayılmaya başlar. Yüzeyde ise yükselen havanın yerini denizden gelen hava kütlesi alır. Havanın yüzeydeki bu hareketi ile deniz meltemleri oluşur. Geceleri bu olay tam tersine çevrilir. Daha sıcak olan deniz üzerinde bir alçak basınç alanı oluşur. Hava karadan denize doğru hareket eder.




Meltemler her gün oluşmayabilir. Örnek vermek gerekirse bulutlu bir günde karalar ve denizler çok az güneş ışını alırlar. Bu da kara ve deniz arasındaki sıcaklık farkının hava dolaşımına neden olamayacak kadar az olması anlamına gelir.

BASINÇ ALANLARI VE CEPHELER

Yüksek basınç alanları, aralarında gidip gelen hava kütleleri ile birlikte sürekli olarak yeryüzünün üzerinde dolaşırlar. Bir bölgeye doğru hareket eden hava, o bölgeye, geldiği yerin özelliklerini de taşır. Farklı özelliklere sahip iki hava kütlesini karşılaştığız zaman, bunlar kolayca birbirine karışmaz. Bu yerlerde cephe adı verilen bir sınır oluşur.

Meteoroloji uzmanları, yüksek basınç alanlarını antisiklonlar, alçak basınç alanlarını da siklon olarak adlandırırlar. Yüzey rüzgârları, bir yüksek basınç alanından bir alçak basınç alanına estiğinde Coriolis kuvvetlerinden dolayı basınç merkezi etrafında dönmeye zorlanırlar.

​

Ekvatordan ısınarak yükselen ve dünyanın kuzey ve güney yarı küresine savrulan hava, buralarda coriolis kuvvetinden dolayı farklı yönlerde dönerek ilerler. Kuzey yarı kürede yüksek basınç alanları saat yönünde, alçak basınç alanları saat yönünün tersine dönerler. Bu olay güney yarı kürede tam tersinedir yani yüksek basınç saat yönün tersine, alçak basınç alanları saat yönünde dönerler.

​

Kuzey yarı kürede oluşan yüksek basınç sistemi Güney yarı kürede oluşan yüksek basınç sistemi

Cepheler: Cephe, farklı sıcaklık ve nem koşullarına sahip hareketli iki hava kütlesi arasında oluşan sınırdır. Ana cephe, kutup cephesi adını verdiğimiz cephedir ve 60˚ kuzey ile 60˚ güney enlemleri çevresinde bulunur. Kutuplarda gelen soğuk hava ile ekvatorda gelen sıcak tropikal hava bu cephede buluşur. Kutup cephesi boyunca bulunan yerlerde sıcak hava kütlesi soğuk hava kütlesinin içine doğru, başka yerlerde ise soğuk hava sıcak havanın içine doğru bir girinti oluşturur. Bu hareketlerin nedeni cephe boyunca basınç farklılığının olmasıdır. Cephe boyunca, sıcak hava genellikle soğuk havanın üstünde yükselir. Değişik yerlerde farklı hızlarda yükselen sıcak hava alçak basınç alanları oluşturur. Sıcak ve soğuk hava arasındaki sıcaklık farkı ne kadar büyükse sıcak hava o kadar hızlı yükselir. Sıcaklıktaki en büyük farklılıklar bir hava kütlesinin diğerinin içine en fazla girdiği noktalarda görülür. Yükseklerdeki rüzgarlar da belirli yerlerde hava kütlesinin yükselmesine neden olabilir.

​

Sıcak hava soğuk havanın üstünde yükseliyor. Soğuk hava sıcak havanın altına giriyor.

Bulutlar: Bulutlar havanın soğumasıyla oluşan milyonlarca küçük su damlacığın dan veya buz kristallerinden meydana gelir. Bulutlar biçimlerine, yüksekliklerine ve büyüklüklerine göre adlandırılırlar. Bizlere hava tahmini yapabilmemiz için çeşitli ipuçları verirler.

Hava gözle görülemeyecek kadar küçük milyonlarca toz taneciği içerir. Nemli hava yükselince genleşip soğur, soğuyunca da içerdiği su buharı, toz taneciklerinin üzerine yoğunlaşır (tekrar sıvı hale gelir). Böylece küçük su damlacıkları oluşur ve bunlarda bulut biçiminde bir araya gelirler. Bu olayın gerçekleştiği sıcaklığa “çiy noktası” denir. Bulutların sıcaklığı donma noktasının altına düşerse, su damlacıkları donarak buz kristalleri haline gelirler. Havanın yükselmesinin ve bulutların oluşmasını birkaç nedeni vardır. Bunlar;

​

Günümüze kadar belirlenmiş yaklaşık olarak yüzün üzerinde bulut çeşidi vardır. Biz bunların en sık görülenlerini incelemeye çalışacağız. Bulutların iki tane ana yapısı vardır. Dikine yığın halinde (kümülüs), tabakasal olarak (stratüs). Kümülüsler atmosferdeki konveksiyon akımları sonucu, stratüsler ise tabakasal soğuma sonucu oluşurlar. Bulutlar isimlendirilirken, bulutların yapısının öncesinde yüksekliğini belirten ifadelerde kullanılır (alto, sirro gibi). Nimbo eki yükseklik belirtmez, yağış anlamındadır.

​

Stratüs: Troposferin en alçak seviyesinde bulunurlar. Bu bulutlar karalarda sıfır seviyesine kadar inebilirler fakat denizlerde en fazla 25-30 metreye kadar inebilirler. Ortalama 300-400 metre arası yüksekliklerde oluşur. Sıcak cephenin önünde bulunan ve görüşü bozan bir buluttur. Sis bulutu da denir. Bunların en önemli özelliği çisenti bırakmalarıdır. Genelde kış aylarında rastlanır ve gri renklidir. Bazı zamanlarda tüm gökyüzünü kapsayabilirler.

Kümülüs: Genel olarak iyi hava habercisidirler ve yerin fazla ısınması sonucu yükselen havanın ani soğuması sonucu meydana gelirler. Düztabanlı ve pamuk yığınına benzemeleri ayırt edici özellikleri arasındadır. Hem yüksek hem alçak basınçta bulunabilirler. Renkleri genel olarak parlak beyazdır. Ortalama 200-3000metre arası yüksekliklerde oluşur.

Sirüs: Çok yükseklerde tüysü bir görünüme sahip, buz kristallerinden oluşan, genelde iyi hava habercisi olan fakat bazı zamanlarda beklenmedik fırtına habercisi olabilen bir buluttur. Eğer güneyli yönlerde görülürse barometre, termometre, deniz durumu ve rüzgâr iyi takip edilmelidir. Siklonik fırtına veya sıcak cephenin yaklaştığını haber veriyor olabilir. Kuzeyde gözlemleniyor ise hava yükselmiş ve geçmiştir.

Nimbüs: Çok fazla koyu renkteki bu bulutlar stratüslere benzemekle birlikte getirdikleri mutlak kötü hava ve yağışlarla birlikte onlardan ayrılır.

​