Kalkan Balığı Yetiştiriciliği hakkında genel bilgiler

Kalkan Karadeniz'in en tanınmış balığı olup zeminde yaşayan bir dip balığıdır. Boğazlar, Ege, Marmara ve Akdeniz'de seyrek rastlanır. Gezici balık değildir. Bütün hayatı dipte yatmakla geçer. Batı Akdeniz, Atlas Okyanusu ve Şimal Denizinde Kalkanını diğer türleri yaşamaktadır.

Ülkemizde bulunan ve üzerinde çalışılan tür Psetta maxima türüdür. Latince olarak Psetta maxima olarak bilinmekle beraber son yılarda latince isminin Psetta macotice ve Psetta macticus olduğu üzerinde bildirişler vardır.

25-30 yıllık ömrü olan kalkan balığı 1m. boya erişebilir. Sahillerde 5-10m. den başlayarak 300-400m. derinliklere inebilir. Etçil ve fazlasıyla obur bir balıktır. Erkekleri 5-6, dişileri ise 6-7 yaşlarında olgunlaşıp üremeye geçebilir. Doğada üremeleri 10-15 derece sularda Nisan' dan Haziran'a kadar sürer. Milyonlarca yumurta vermesi yanında etinin lezzeti ve verimliliği ile ekonomik değeri oldukça yüksektir.

Son yıllarda yetiştiriciliği konusunda büyük ilgi duyulan balıklardan bir tanesidir. Kore de bir dip balığı olan halibut yetiştiriciliği konusunda son yıllarda izlenen gelişmelerin yakın yıllarda ülkemizde de kalkan üzerinde izlenmesi mümkündür. İngilizcesi Turbot olan kalkan balığı yetiştiriciliği üzerinde ilk kez 1986'da İngiltere'de sadece bir işletmede 100 ton üretilmiştir. Daha sonra yetiştiricilik çalışmaları hızlanmış ve başarılı olarak kalkan yetiştirmeyi mümkün kılan yetiştirme teknikleri ortaya konulmuştur. 2004 yılı için Avrupadaki 2 kuluçkahanede 750.000 yavru üretildiği ve 2005 yılı için 750 ton üretim tahmin edildiği belirtilmektedir. Yetiştirme tekniği çipura ve levrek balığına benzediği için bu balıklar için kurulan üretimhanelerde de kalkan larvası üretiminin ele alınması mümkün görülmektedir. Kalkan damızlıklarından ayarlanabilen su ortamında ışık kontrolü ile yıl boyu yumurta üretilmesi de mümkün kılınmış bulunmaktadır. Balıklar iyi bir ortamda doğal yumurtlamakta ve larva üretiminde yapay yem, ucuz balık eti kullanılmakta ve 2 yıllık bir yetiştirme sonucu balıklar 1.5-2 kg. olduğunda pazarlama yapılmaktadır.

on yıllarda kalkan yetiştiriciliğindeki gelişmeler çok ümit vericidir. Kalkan balıklarının 18-24 ayda pazarlanacak boya ulaştırma teknolojisi ortaya konulmuş bulunmaktadır. İspanya, Fransa ve Norveç’te bu konuda başarılı çalışmalar vardır. Ülkemizde de kalkan balığı yetiştiriciliği konusunda yapılan uygulamalar başarılıdır ve gelecek için ümit vermektedir. Bu konuda başarı, uygulamada teknik açıdan bilinçli olmak ve yetiştirmede her konuda titiz davranılmasıdır.

DENİZ SUYU ALIM SİSTEMİ:

Su Alımı: Birinci Filtrasyon ve Rezerv Ünitesi:
İkinci Filtrasyon ve Sterilizasyon:
Hava Temini
Isıtma Sistemi
Tanklar
Canlı Yem Üretimi
Döllenmiş Yumurta Temini

YUMURTLAMANIN TEŞVİKİ VE YAPAY DÖLLEME
Hormon Hazırlanması
Hormon Uygulaması :
c. Anaç Balıkların Sağımı
Anaç Balıklardan Gametler Toplanmadan Önce Yapılması Gereken Uygulamalar
Sağım-Süt ve Yumurtaların Toplanması
Spermlerin Soğuk Muhafazası
Yapay Dölleme :
KULUÇKAHANE ORİJİNLİ ANAÇLARIN YÖNETİMİ
a. Cinsiyet Ayrımı ve Stoklama
b. Yemleme
c. Su Kalitesi ve Tank Yönetimi
Damızlık Stok Tankları
SuKalitesi
Tank Yönetimi
d. Hastalıkların Kontrolü
Semptomlar
Tanklarda Tedavi Uygulamaları
YAVRU ÜRETİMİ
YUMURTALARIN İNKÜBASYONU
Tank ve Donanımın Hazırlanması
İyodin Uygulaması : İnkübasyon Tankı
d. İnkübasyon
Yumurta Gelişimi Döllenme Oranının Belirlenmesi
Yumurtaların Bakımı Çıkış Oranının Belirlenmesi:

YARARLI BİLGİLER

Kalkan Balığı Yetiştiriciliği hakkında genel bilgiler

Resim: Karadeniz'de bulunan Kalkan balığı, Latince olarak psetta maxima olarak bilinmekle beraber son yıllarda latince isminin Psetta macotice veya Psetta macticus olduğu üzerinde bildirişler vardır

Kalkan Karadeniz'in en tanınmış balığı olup zeminde yaşayan bir dip balığıdır. Boğazlar, Ege, Marmara ve Akdeniz'de seyrek rastlanır. Gezici balık değildir. Bütün hayatı dipte yatmakla geçer. Batı Akdeniz, Atlas Okyanusu ve Şimal Denizinde Kalkanını diğer türleri yaşamaktadır.

Ülkemizde bulunan ve üzerinde çalışılan tür Psetta maxima türüdür. Latince olarak Psetta maxima olarak bilinmekle beraber son yılarda latince isminin Psetta macotice ve Psetta macticus olduğu üzerinde bildirişler vardır.

25-30 yıllık ömrü olan kalkan balığı 1m. boya erişebilir. Sahillerde 5-10m. den başlayarak 300-400m. derinliklere inebilir. Etçil ve fazlasıyla obur bir balıktır. Erkekleri 5-6, dişileri ise 6-7 yaşlarında olgunlaşıp üremeye geçebilir. Doğada üremeleri 10-15 derece sularda Nisan' dan Haziran'a kadar sürer. Milyonlarca yumurta vermesi yanında etinin lezzeti ve verimliliği ile ekonomik değeri oldukça yüksektir.

Son yıllarda yetiştiriciliği konusunda büyük ilgi duyulan balıklardan bir tanesidir. Kore de bir dip balığı olan halibut yetiştiriciliği konusunda son yıllarda izlenen gelişmelerin yakın yıllarda ülkemizde de kalkan üzerinde izlenmesi mümkündür. İngilizcesi Turbot olan kalkan balığı yetiştiriciliği üzerinde ilk kez 1986'da İngiltere'de sadece bir işletmede 100 ton üretilmiştir. Daha sonra yetiştiricilik çalışmaları hızlanmış ve başarılı olarak kalkan yetiştirmeyi mümkün kılan yetiştirme teknikleri ortaya konulmuştur. 2004 yılı için Avrupadaki 2 kuluçkahanede 750.000 yavru üretildiği ve 2005 yılı için 750 ton üretim tahmin edildiği belirtilmektedir. Yetiştirme tekniği çipura ve levrek balığına benzediği için bu balıklar için kurulan üretimhanelerde de kalkan larvası üretiminin ele alınması mümkün görülmektedir. Kalkan damızlıklarından ayarlanabilen su ortamında ışık kontrolü ile yıl boyu yumurta üretilmesi de mümkün kılınmış bulunmaktadır. Balıklar iyi bir ortamda doğal yumurtlamakta ve larva üretiminde yapay yem, ucuz balık eti kullanılmakta ve 2 yıllık bir yetiştirme sonucu balıklar 1.5-2 kg. olduğunda pazarlama yapılmaktadır.

Son yıllarda kalkan yetiştiriciliğindeki gelişmeler çok ümit vericidir. Kalkan balıklarının 18-24 ayda pazarlanacak boya ulaştırma teknolojisi ortaya konulmuş bulunmaktadır. İspanya, Fransa ve Norveç’te bu konuda başarılı çalışmalar vardır. Ülkemizde de kalkan balığı yetiştiriciliği konusunda yapılan uygulamalar başarılıdır ve gelecek için ümit vermektedir. Bu konuda başarı, uygulamada teknik açıdan bilinçli olmak ve yetiştirmede her konuda titiz davranılmasıdır.

YAVRU ÜRETİMİ

Resim: Tanklarda yetiştirilmiş kalkan yavruları ve genç bireyler

DENİZ SUYU ALIM SİSTEMİ:
Su Alımı: Birinci Filtrasyon ve Rezerv Ünitesi:
İkinci Filtrasyon ve Sterilizasyon:
Hava Temini
Isıtma Sistemi
Tanklar
Canlı Yem Üretimi
Döllenmiş Yumurta Temini

YUMURTLAMANIN TEŞVİKİ VE YAPAY DÖLLEME
Hormon Hazırlanması
Hormon Uygulaması :
c. Anaç Balıkların Sağımı
Anaç Balıklardan Gametler Toplanmadan Önce Yapılması Gereken Uygulamalar
Sağım-Süt ve Yumurtaların Toplanması
Spermlerin Soğuk Muhafazası
Yapay Dölleme :
KULUÇKAHANE ORİJİNLİ ANAÇLARIN YÖNETİMİ
a. Cinsiyet Ayrımı ve Stoklama
b. Yemleme
c. Su Kalitesi ve Tank Yönetimi
Damızlık Stok Tankları
SuKalitesi
Tank Yönetimi
d. Hastalıkların Kontrolü
Semptomlar
Tanklarda Tedavi Uygulamaları
YAVRU ÜRETİMİ
YUMURTALARIN İNKÜBASYONU
Tank ve Donanımın Hazırlanması
İyodin Uygulaması : İnkübasyon Tankı
d. İnkübasyon
Yumurta Gelişimi Döllenme Oranının Belirlenmesi
Yumurtaların Bakımı Çıkış Oranının Belirlenmesi:

Balıklar daha önce değinildiği gibi kanal bölümünde 150-200 gr.’a kadar kalır. Daha sonra 9 kattan olan yetiştirme havuzunda ki bir kata yerleştirilir. Balıklar 300 grama gelince hava ile çalışan bir sistem ile bir üst kata çıkarılırlar. Bu çıkarmada belirli boydaki balıkların geçmesine uygun bir düzenekle seleksiyona tabi tutulur ve ağırlıklarına göre sınıflandırılabilirler. Balıklar pazarlama boyuna uılaşınca en üst katta hasat edilirler.

Kalkan besisinde diğer deniz balıkları yetiştiriciliklerinde olduğu gibi yapay yemler kullanılmakta olup kalkan balığı gereksinimlerine göre formüller geliştirilebilmekte ve başarılı sonuçlar alınabilmektedir.

Kalkan balığını ağ kafeslerde yetiştirme çalışmalarından olumlu sonuçlar alınamadığı için karada kurulan tesislerde yetiştirme yoluna gidilmiştir. Kore’de pisi balığı yetiştirme çalışmalarında da ağ kafesler yerine karada kurulan havuzlardan yararlanılmaktadır. Her iki türünde zeminde yaşayan balıklar olması nedeniyle yetiştiricilik çalışmalarının benzer olduğu gözlenmektedir. Bu nedenle kalkan yetiştirme çalışmalarında Kore’de başarı ile uygulanan Halibut yetiştirme çalışmalarından yararlanma olasılığı vardır.

Prof. Dr Atilla ALPBAZ'IN

SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ KİTABI